کتاب نگرش سیستمی در مدیریت سوانح

فهرست

مقدمه ناشر ۵

مقدمة مترجم ۲۱

پیشگفتار مؤلف ۲۳

مقدمه مؤلف ۲۷

مخفف‌ها و اختصارات ۳۳

فصل اول : مدیریت سوانح ۳۹

مقدمه ۳۹

۱-۱ نتایج مدیریت سوانح، تجربه شخصی ۴۴

۱-۱-۱ طغیان رودخانۀ سرخ ۴۴

۱-۱-۲ سیل رودخانۀ سرخ، سیلاب قرن در کانادا ۴۸

۱- ۲  ابزارهای مدیریت سوانح، چارچوب فکری جدید ۶۸

۱-۲-۱  الگوی پیچیدگی ۷۱

۱-۲-۲  الگوی عدم قطعیت ۷۷

۱-۳  نتیجه‌گیری ۷۹

منابع ۸۱

تمرینات ۸۳

فصل دوم : مدیریت یکپارچه سوانح ۸۵

۲-۱  تعریف ۸۵

۲-۲  فعالیت‌های مدیریت یکپارچه سوانح ۸۷

۲-۲-۱  اقدامات کاهش اثر ۸۷

۲-۲-۲ آمادگی ۱۰۰

۲-۲-۳ مقابله ۱۰۲

۲-۲-۴  بازیابی ۱۰۳

۲-۳ مرور مختصر مدیریت سوانح در کانادا ۱۰۵

۲-۳-۱ مدیریت شرایط اضطراری Act ۱۰۶

۲-۳-۲ استراتژی ملی کاهش اثر سوانح: ۱۰۷

۲-۳-۳ برنامه پیوستۀ آمادگی برای شرایط اضطراری: ۱۰۸

۲-۳-۴  مقابله در شرایط اضطراری ۱۰۹

۲-۳-۵ نقش دولت مرکزی در بازیابی پس از سانحه ۱۱۱

۲-۴ تصمیم‌گیری و مدیریت یکپارچۀ سانحه ۱۱۳

۲-۴-۱ تصمیم‌گیری در بعد شخصی ۱۱۴

۲-۴-۲ تصمیم‌گیری در سازمانها ۱۱۵

۲-۴-۳ تصمیم‌گیری در دولت ۱۱۵

۲-۵ نگاه سیستمی به مدیریت یکپارچه سانحه ۱۱۷

منابع: ۱۱۹

تمرینات ۱۱۹

فصل سوم: تفکر سیستمی و مدیریت یکپارچه سانحه ۱۲۱

۳-۱ تعاریف سیستم ۱۲۴

۳-۱-۱ سیستم چیست؟ ۱۲۴

۳-۱-۲ تفکر سیستمی ۱۲۶

۳-۱-۳ تحلیل سیستم‌ها ۱۳۱

۳-۱-۴ رویکرد سیستمی ۱۳۳

۳-۱-۵ مهندسی سیستم‌ها ۱۳۴

۳-۱-۶ بازخورد ۱۳۴

۳-۱-۷ مدل‌سازی ریاضی ۱۴۲

۳-۱-۸ طبقهبندی سیستم‌ها ۱۴۵

۳-۱-۹ طبقه‌بندی مدل‌های ریاضی ۱۴۹

۳-۲ چشم‌انداز سیستمی مدیریت یکپارچه سانحه ۱۵۰

۳-۲-۱ انواع سیستم‌ها در مدیریت یکپارچۀ سانحه ۱۵۰

۳-۲-۲ دیدگاه سیستمی به مدیریت سانحه ۱۵۴

۳-۲-۳ نگاه سیستمی به فعالیت‌های مدیریت سانحه ۱۵۹

۳-۳ مثال‌های فرمول‌بندی سیستمی ۱۶۲

۳-۳-۱ پویاییهای شیوع بیماریهای واگیردار ۱۶۲

۳-۳-۲ کوتاه‌ترین مسیر تدارکات ۱۶۵

۳-۳-۳ تخصیص منابع ۱۶۶

منابع ۱۶۹

تمرینات ۱۶۹

فصل چهارم: آشنایی با ابزارها و روش‌های رویکرد سیستمی در مدیریت سانحه ۱۷۲

۴-۱ شبیه‌سازی ۱۷۳

۴-۲ شبیه‌سازی پویایی‌های سیستم ۱۷۹

۴-۳ بهینه‌سازی ۱۸۴

۴-۴ تحلیل‌های چندهدفه ۱۸۸

۴-۵ مدیریت ریسک سانحه ۱۹۱

۴-۵-۱ منابع عدم قطعیت ۱۹۳

۴-۵-۲ مشخصات ریسک مفهومی ۱۹۷

۴-۵-۳ رویکرد احتمالاتی ۲۰۰

۴-۵-۴ رویکرد مجموعه‌های فازی ۲۰۲

۴-۶ سیستم‌های پشتیبان تصمیم‌گیری ۲۰۷

منابع ۲۱۱

تمرینات ۲۱۴

فصل پنجم: شبیه‌سازی ۲۱۶

۵-۱ تعاریف ۲۱۶

۵-۲ شبیه‌سازی دینامیکی سیستم ۲۱۸

۵-۲-۱ مقدمه ۲۱۸

۵-۲-۲ ساختار سیستم و الگوهای رفتار ۲۲۰

۵-۳ فرآیند مدل‌سازی شبیه‌سازی سیستم‌های دینامیکی ۲۳۱

۵-۳-۱ نمودار حلقه علیت ۲۳۴

۵-۳-۲  نمودار منبع و جریان ۲۳۹

۵-۳-۳ اصول کلی مدل‌سازی شبیه‌سازی دینامیک سیستم ۲۴۴

۵-۳-۴ شبیه‌سازی عددی ۲۵۰

۵-۳-۵  طراحی و ارزیابی خط‌مشی مدل (به‌کارگیری مدل) ۲۵۵

۵-۴  نمونه‌های شبیه‌سازی سیستم‌های دینامیکی سیستم ۲۵۷

۵-۴-۱ یک مدل همه‌گیری ساده آنفولانزا ۲۵۷

۵-۴-۲ مدل همه‌گیری آنفولانزای پیچیده‌تر با بهبودی ۲۶۲

۵-۵ نمونه‌ای از شبیه‌سازی مدیریت سوانح (مدل شبیه‌سازی تخلیه سیل) ۲۷۱

۵-۵-۱ مقدمه ۲۷۱

۵-۵-۲ رفتار انسان در هنگام سوانح ۲۷۲

۵-۵-۳ مدل شبیه‌سازی دینامیکی سیستم ۲۷۴

۵-۵-۴ استفاده از مدل تخلیه برای تحلیل مراحل اضطراری سیل در حوضه رودخانه سرخ مانیتوبا کانادا ۲۸۷

۵-۵-۵ نتیجه‌گیری ۳۰۰

منابع ۳۰۱

تمرینات: ۳۰۱

فصل ششم: بهینه‌سازی ۳۰۵

۶-۱ برنامه‌ریزی خطی ۳۱۰

۶-۱-۱ فرمول‌بندی مدل‌های بهینه‌سازی خطی ۳۱۰

۶-۱-۲ نمایش‌های جبری مدل‌های بهینه‌سازی خطی ۳۱۶

۶-۲ روش ساده (سیمپلکس) برای حل برنامه‌های خطی ۳۲۳

۶-۲-۱ کامل بودن الگوریتم SimpleX ۳۲۹

۶-۲-۲ روش Big M ۳۳۳

۶-۳  دوگانگی و معادلات همزاد درLP ۳۳۸

۶-۳-۱ تحلیل حساسیت ۳۴۱

۶-۴ انواع خاص مشکلات LP مسئله حمل‌ونقل ۳۴۷

۶-۴-۱  فرمول‌بندی مسئله حمل‌ونقل ۳۴۷

۶-۴-۲ حل مسئله حمل‌ونقل ۳۵۳

۶-۵ انواع خاص مسائل LP شبکه ۳۶۳

۶-۵-١ مسئله کوتاه‌ترین مسیر ۳۶۹

۶-۵-٢ مسئله حداقل درخت پوشا ۳۷۱

۶-۵-۳ مسئله حداکثر جریان ۳۷۷

۶-۶ نمونه‌ای از مدیریت سوانح ۳۸۴

۶-۶-۱ مقدمه ۳۸۵

۶-۶-۲ مدل OPTEVAC ۳۸۷

۶-۶-٣ مثالی برای تخلیه مصدوم ۳۸۸

۶-۶-۴ خلاصه ۳۹۲

منابع ۳۹۳

تمرینات ۳۹۴

فصل هفتم: تحلیل چندهدفه ۴۰۳

۷-۱ مقدمه ۴۰۴

۷-۱-۱ به سوی چارچوب عملیاتی برای تحلیل چندهدفه ۴۰۴

۷-۱-۲ یک مثال ساده ۴۰۷

۷-۲ روش تحلیل چندهدفه ۴۱۵

۷-۲-۱ تغییر مفهوم ۴۱۵

۷-۲-۲ راه‌حل‌های غیرانحصاری ۴۱۷

۷-۲-۳ مشارکت تصمیم‌گیرندگان ۴۲۰

۷-۲-۴ طبقه‌بندی تکنیک‌های چندهدفه ۴۲۳

۷-۲-۵ کاربردهای مدیریت سوانح ۴۲۸

۷-۳ روش وزن دهی ۴۳۵

۷-۴ روش برنامه‌ریزی سازش (توافق) ۴۴۲

۷-۴-۱ برنامه‌نویسی سازشی ۴۴۲

۷-۴-۲ برخی از توصیه‌های کاربردی ۴۴۹

۷-۴-۳ برنامه کامپیوتری COMPRO ۴۵۰

٧-۵ نمونه‌ای از تجزیه‌وتحلیل چندهدفه در مدیریت سوانح- انتخاب روش جایگزین مدیریت سیلاب ۴۵۱

۷-۵-۱ تهیه داده‌های ورودی ۴۵۱

۷-۵-۲ حل مشکل مدیریت سیل با استفاده از برنامه‌نویسی سازشی ۴۵۳

۷-۵-۳ خلاصه ۴۵۸

منابع ۴۵۹

تمرینات ۴۶۰

فصل هشتم: چشم‌انداز پیش رو ۴۶۵

۸-۱ مسائل مربوط به مدیریت سوانح در آینده ۴۶۸

۸-۱-۱ تغییر اقلیم ۴۶۹

۸-۱-۲ رشد جمعیت و مهاجرت ۴۷۲

۸-۲ نمای سیستمی ۴۷۴

منابع ۴۷۵

 فهرست شکل‌ها

 شکل ۱ ۱   تعداد سوانح بزرگ طبیعی از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۷ ۴۲

شکل ۱ ۲   سوانح طبیعی بزرگ ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۷، خسارات کلی و بیمه‌شده ۴۲

شکل ۱ ۳   آمار توزیع سوانح از سال ۱۹۵۰ تا  سال ۲۰۰۷ ۴۳

شکل ۱ ۴   حوضه آبریز رودخانۀ سرخ ۴۷

شکل ۱-۵   رسم شماتیک الگوی پیچیدگی ۷۲

شکل ۱-۶   رسم شماتیک الگوی عدم قطعیت ۷۸

شکل ۲ ۵   نمودار ون مدیریت یکپارچه سوانح ۸۶

شکل ۳ ۱   نمای شماتیک مفهوم سیستم ۱۲۵

شکل ۳ ۲   جستجوی راه حل برای مسئله (میزان توانایی) ۱۳۱

شکل ۳ ۳   نمای شماتیک سیستم‌های باز و بسته ۱۳۶

شکل ۳ ۴   یک حلقۀ بازخوردی ۱۳۹

شکل ۳ ۵   حلقۀ بازخورد مثبت (الف) و منفی (ب) ۱۴۰

شکل ۳ ۶   حلقۀ بازخورد منفی برای نمایش پاداش فعالیت‌های داوطلبانه ۱۴۱

شکل ۳ ۷   مدل سادۀ علت و معلولی مثال شیوع بیماری‌های همه‌گیر ۱۶۳

شکل ۴ ۱   منابع عدم قطعیت ۱۹۴

شکل ۵ ۱   (الف) حلقه بازخورد مثبت   ب) رفتار سیستم ۲۲۱

شکل ۵ ۲   (الف) حلقه بازخورد منفی   ب) رفتار سیستم ۲۲۲

شکل ۵ ۳   مثال برنامه‌ریزی تخلیه ۲۲۳

شکل ۵ ۴   نمودار جریان تخلیه ۲۲۳

شکل ۵ ۵   سرعت جریان تخلیه ۲۲۵

شکل ۵ ۶   نمودار زمان کمی: (الف) تعداد افراد در پناهگاه A برای هر نقطه در زمان و  (ب) تعداد افراد برای میزان تخلیه ۱۰،۲۰ و ۳۰) (نفر در روز) ۲۲۵

شکل ۵ ۷   نمودار حجم تخلیه ۲۲۶

شکل ۵ ۸   داده‌های مسئله تخلیه ۲۲۸

شکل ۵ ۹   الگوهای کلی رفتار سیستم ۲۲۸

شکل ۵ ۱۰   نمودار حلقه علیت برای "پر کردن مخزن ذخیره موقت با آب" ۲۳۵

شکل ۵ ۱۱   نمودار علت از سیستم برنامه‌ریزی تخلیه ۲۳۸

شکل ۵ ۱۲   نماد نمودار ذخیره و جریان ۲۴۱

شکل ۵ ۱۳   نمونه نمودارهای موجودی و جریان ۲۴۶

شکل ۵ ۱۴   رشد اردوگاه چادر: (الف) نمودار علیت و (ب) نمودار ذخیره و جریان ۲۴۸

شکل ۵ ۱۵   استهلاک زیرساخت‌های حفاظت از سیل:  (الف) نمودار علیت و (ب) نمودار منبع و جریان ۲۴۹

شکل ۵ ۱۶   عملکرد تیم داوطلب در زمینه (الف) نمودار علت و (ب) نمودار ذخیره و جریان ۲۵۰

شکل ۵ ۱۷   الگوی هیدرولیکی نمودار موجودی و جریان ۲۵۱

شکل ۵ ۱۸   نمودار علت یک مدل همه‌گیر آنفولانزا ساده ۲۵۸

شکل ۵ ۱۹   نمودار ذخیره و جریان یک مدل همه‌گیر آنفلوانزای ساده ۲۵۹

شکل ۵ ۲۰   معادلات VENSIM مدل اپیدمی آنفولانزا ۲۶۰

شکل ۵ ۲۱   نتایج شبیه‌سازی‌های مدل همه‌گیری آنفولانزا ۲۶۱

شکل ۵ ۲۲   نمودار علت یک مدل همه‌گیری با بهبود ۲۶۳

شکل ۵ ۲۳   نمودار ذخیره و جریان یک مدل همه‌گیری با بهبود ۲۶۳

شکل ۵ ۲۴   معادلات VENSIM مدل همه‌گیری آنفولانزا با در نظر گرفتن بهبود ۲۶۶

شکل ۵ ۲۵   شبیه‌سازی همه‌گیری (میزان عفونتFIR  و میزان بهبودFRR ) ۲۶۷

شکل ۵ ۲۶   شبیه‌سازی همه‌گیری (حساسSFP، عفونیIFP  و بهبودیافتهRFP  جمعیت) ۲۶۸

شکل ۵ ۲۷   پویایی همه‌گیری ۲۶۹

شکل ۵ ۲۸   چارچوب مفهومی مدل رفتاری برای برنامه‌ریزی تخلیه ۲۷۶

شکل ۵ ۲۹   نمودار علیت یک مدل رفتاری برای برنامه‌ریزی تخلیه ۲۷۸

شکل ۵ ۳۰   رابطه گرافیکی بین عامل سیل و جامعه بالادست سیل‌زده ۲۸۳

شکل ۵ ۳۱   رابط مدل تخلیه در نرم افزار STELLA ۲۸۶

شکل ۵ ۳۲   تحلیل حساسیت سازگاری هشدار ۲۹۱

شکل ۵ ۳۳   تجزیه‌وتحلیل حساسیت نسبت به زمان‌بندی دستورات ۲۹۲

شکل ۵ ۳۴   تحلیل حساسیت انسجام جامعه ۲۹۳

شکل ۵ ۳۵   تحلیل حساسیت سیلاب‌های جامعه بالادست ۲۹۴

شکل ۵ ۳۶   تجزیه‌وتحلیل حساسیت اثر نامه مکتوب ۲۹۵

شکل ۵ ۳۷  تجزیه‌وتحلیل حساسیت اثر بازدید ۲۹۶

شکل ۵ ۳۸   نتایج شبیه‌سازی مدل برای سناریوهای مختلف:  (A) سناریوی MEMO، (B) سناریوی ساکنان، (C) سناریوی خوب  و (D) بهترین سناریو ۲۹۹

شکل ۶ ۱   مقادیر احتمالی(X_۱, X_۲)  مجاز با X_۱≥۰، X_۲  ≥ ۰  و X_۱  ≤ ۴ ۳۱۴

شکل ۶ ۲   مقادیر احتمالی(X_۱, X_۲) ۳۱۵

شکل ۶ ۳   مقدار(X۱, X۲) که  ۳X۱+۵X۲ را حداکثر می‌سازد ۳۱۶

شکل ۶ ۴   راه‌حل‌های برنامه خطی: (A) راه‌حل بهینه منحصربه‌فرد   (B) راه‌حل بهینه متناوب  (C) راه‌حل غیرممکن و (D) راه‌حل بهینه نامحدود ۳۲۱

شکل ۶ ۵   راه‌حل‌های نقطه گوشه برای مسئله SIMON D&W ۳۳۲

شکل ۶ ۶  فرمت تابلوی سیمپلکس حمل‌ونقل ۳۵۴

شکل ۶ ۷   راه‌حل پایه اولیه از قاعده گوشه شمال غربی ۳۵۸

شکل ۶ ۸   تابلو سیمپلکس حمل‌ونقل اولیه تکمیل‌شده ۳۶۰

شکل ۶ ۹    واکنش زنجیره‌ای ناشی از افزایش متغیر پایه ورودی X۲۵ ۳۶۱

شکل ۶ ۱۰    تغییر در راه‌حل پایه امکان‌پذیر ۳۶۳

شکل ۶ ۱۱   مجموعه کامل تابلوهای سیمپلکس حمل‌ونقل برای مشکل توزیع آب پس از فاجعه ۳۶۴

شکل ۶ ۱۲   سیستم جاده برای نمونه اولیه ۳۶۵

شکل ۶ ۱۳   نمونه‌ای از یک شبکه هدایت‌ شده ۳۶۸

شکل ۶ ۱۴   تصویر مفهوم درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه:  (A) درخت غیر پوشا، (B) درخت غیرپوشا و (C) یک درخت پوشا ۳۷۳

شکل ۶ ۱۵   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۵

شکل ۶ ۱۶   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۵

شکل ۶ ۱۷   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۶

شکل ۶ ۱۸   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۶

شکل ۶ ۱۹   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۶

شکل ۶ ۲۰   حداقل درخت پوشا برای مسئله نمونه اولیه ۳۷۷

شکل ۶ ۲۱   محدودیت تعداد سفر در روز برای مشکل نمونه اولیه ۳۷۸

شکل ۶ ۲۲   شبکه باقیمانده برای مسئله نمونه اولیه پس از تکرار ۱ ۳۸۱

شکل ۶ ۲۳   شبکه باقیمانده برای مسئله نمونه اولیه پس از تکرار ۳۸۲

شکل ۶ ۲۴   شبکه باقیمانده برای مشکل نمونه اولیه پس از تکرار ۴ ۳۸۲

شکل ۶ ۲۵   شبکه باقیمانده برای مسئله نمونه اولیه پس از تکرار ۶ ۳۸۲

شکل ۶ ۲۶   شبکه باقیمانده برای مسئله نمونه اولیه پس از تکرار ٧ ۳۸۳

شکل ۶ ۲۷   حل بهینه مسئله نمونه اولیه ۳۸۳

شکل ۶ ۲۸   حداقل برش برای مسئله نمونه اولیه ۳۸۴

شکل ۶ ۲۹   یک صفحه ورودی ساده به مدل OPTIVEC که گره‌های عملیات نجات  و امکانات درمانی پزشکی را نشان می‌دهد ۳۸۹

شکل ۷ ۱   شرایط موجود (بعد از طرح NOVOA و HALFF، ۱۹۷۷) ۴۰۸

شکل ۷ ۲   پارک گرین وی-شمال (بعد از نووا و هالف، ۱۹۷۷) ۴۱۳

شکل ۷ ۳   پارک گرین وی-جنوب (بعد از نووا و هالف، ۱۹۷۷) ۴۱۳

شکل ۷ ۴   ناحیه امکان‌پذیر یک مسئله چندهدفه در فضای هدف ارائه‌شده است ۴۱۷

شکل ۷ ۵   طبقه‌بندی راه‌حل‌های جایگزین چندهدفه امکان‌پذیر ۴۱۹

شکل ۷ ۶   ناحیه امکان‌پذیر و مجموعه غیر غالب در فضای تصمیم‌گیری ۴۴۰

شکل ۷ ۷   منطقه امکان‌پذیر و مجموعه غیر غالب در فضای هدف ۴۴۱

شکل ۷ ۸   تصویر راه‌حل‌های مصالحه ۴۴۳

تصویر ۱   بسیاری از ساکنان مجبور شدند راه خود از خانه را با بیل باز کنند ۴۷۷

تصویر ۲   سربازان و بسیاری از داوطلبان از خانه‌هایشان در وینیپگ محافظت می‌کنند ۴۷۷

تصویر ۳   سیل در دره ۴۷۸

تصویر ۴   روز سیل به رکورد ۶۵۱۰۰ فوت مکعب آب در ثانیه نزدیک شد ۴۷۸

تصویر ۵   وقتی دایک در اوایل ۲۹ آوریل شکست خورد، آگاته در عرض یک ساعت طعمه سیل شد ۴۷۹

تصویر۶   دایکBRUNKILD Z-DIKE  از گل، ماسه و سنگ‌آهک در ۷۲ ساعت ساخته شد ۴۷۹

تصویر ۷   نمایی از سیل در ۳۰ آوریل به سمت جنوب ۴۸۰

تصویر ۸   آسیب عکس‌های ۱۰۰ ساله ازجمله اشیای باارزش در اثر هجوم سیل به خانه ۴۸۰

تصویر ۹   تخلیه جزیره روزنورت ۴۸۱